Azbest jest szerokim terminem stosowanym do szeregu substancji, które dzielą się na dwie główne odmiany: chryzotyl i amfibol. Substancje te są naturalnie występującymi uwodnionymi krzemianami żelaza, sodu, wapnia i magnezu. Mają one strukturę włóknistą i są niepalne.

Azbest chryzotylowy (azbest biały) jest uwodnionym krzemianem magnezu występującym w skałach serpentynitowych. Jest on szeroko rozpowszechniony w przyrodzie i stanowi około 93% światowej produkcji azbestu. Do odmian azbestu amfibolowego należą amozyt, krokidolit, antofyllit, tremolit i aktynolit. Dwie ostatnie substancje mają niewiele zastosowań przemysłowych, ale czasami występują jako zanieczyszczenia w talku.

Skutki patologiczne narażenia na działanie azbestu

Zagrożenie dla zdrowia wynika z wdychania pyłu włóknistego, a następnie jego rozproszenia w płucach i innych częściach ciała. Może to mieć miejsce podczas wydobywania włókien i ich przetwarzania, a następnie podczas produkcji i stosowania wyrobów. W praktyce narażenie na działanie samego azbestu jest rzadkie.

Często wraz z azbestem wdychane są inne pyły mineralne, które mogą wpływać na jego działanie. Wpływ tych i innych zanieczyszczeń, zwłaszcza dymu papierosowego, może mieć negatywny wpływ na rodzaj i ciężkość choroby wywołanej przez azbest.

Kilka rodzajów chorób może być skutkiem wdychania azbestu:

• azbestoza, zwłóknienie (zgrubienie i bliznowacenie) samego płuca i jego zewnętrznej powierzchni oraz opłucnej, która może ulec zwapnieniu;
• rak oskrzeli; oraz
• rak powierzchni opłucnej (międzybłoniak rozsiany), który może również występować w jamie brzusznej (międzybłoniak otrzewnej).

Istnieją również pewne dowody na to, że nowotwory w innych miejscach ciała mogą być czasami związane z azbestem. Te rodzaje chorób mają długi okres utajony, ponieważ ujawniają się po raz pierwszy dopiero po 20 latach od pierwszego kontaktu z włóknami.

Kontrola narażenia

Narażenie na wszystkie formy azbestu powinno być ograniczone do minimalnego, praktycznie możliwego poziomu. Ponadto, indywidualne narażenie pracowników nie powinno przekraczać aktualnych poziomów działania i limitów kontrolnych. Poziomy podejmowania działań odnoszą się do łącznego narażenia w nieprzerwanym okresie 12 tygodni. Limity kontrolne odnoszą się do stężeń azbestu w atmosferze.

Nie stanowią one bezpiecznych poziomów, których osiągnięcie sprawia, że dalsze usprawnienia w zakresie zwalczania zapylenia stają się zbędne. Stanowią one górny poziom dopuszczalnego narażenia, dla każdej formy azbestu, powyżej którego ryzyko dla zdrowia jest niedopuszczalne.