Rodzaje chemikaliów

Materiały żrące

Substancje żrące to substancje chemiczne, które powodują oparzenia skóry, błon śluzowych i oczu. Oparzenia chemiczne powstają również w wyniku kontaktu tkanek z żrącymi ciałami stałymi, żrącymi cieczami rozproszonymi w powietrzu w postaci mgły.

Należą do nich przede wszystkim kwasy i zasady.

Kwaśne mgły lub opary mogą powodować korozję materiałów konstrukcyjnych i urządzeń.

Substancje chemiczne powodujące korozję mają również inne niebezpieczne właściwości. Na przykład kwas nadchlorowy, oprócz tego, że jest silnie żrący, jest również silnym utleniaczem, który może powodować pożary i eksplozje.

W laboratoriach, w których pracuje się z substancjami żrącymi, muszą być dostępne takie udogodnienia jak awaryjne płukanie oczu i prysznice.

Rozpryskiwanie substancji żrących do oczu może spowodować częściową lub całkowitą utratę wzroku, jeżeli nie zostaną one natychmiast spłukane dużą ilością wody. Substancje żrące mogą powodować poważne oparzenia skóry, ponieważ wnikają głęboko w tkankę.

Żrące substancje chemiczne, zarówno stałe jak i płynne, mogą wytwarzać duże ilości ciepła po zmieszaniu z wodą. Może to spowodować wrzenie lub nawet gwałtowną erupcję roztworu.

Po dodaniu wody do pojemnika ze stężonym kwasem siarkowym natychmiast zamienia się on w parę, która wyrzuca całą zawartość w powietrze. Aby temu zapobiec, zawsze dodawaj substancje żrące do wody, powoli, w małych ilościach, często mieszając.

Zawsze używaj środków ochrony osobistej, takich jak okulary ochronne, osłony twarzy, fartuch/kombinezon i rękawice z długimi rękawami podczas pracy z żrącymi chemikaliami.

Przykłady substancji żrących obejmują

• Kwas azotowy
• Kwas siarkowy
• Wodorotlenek wapnia
• Kwas fluorowodorowy
• Wodorotlenek sodu
• Brom

Utleniacze

Utleniacze stanowią zagrożenie, ponieważ wspomagają spalanie. W ich obecności może dojść do gwałtownego pożaru.

Utleniacze muszą być przechowywane z dala od materiałów łatwopalnych, ponieważ w kontakcie z nimi może wybuchnąć pożar.

Materiały utleniające, które zaczynają się rozkładać w temperaturach niewiele wyższych od normalnej temperatury pokojowej, muszą być przechowywane znacznie poniżej ich temperatury rozkładu.

Nie używaj trocin lub innych palnych substancji do czyszczenia rozlanych materiałów utleniających.

Przykłady utleniaczy obejmują

• Kwas azotowy
• Kwas nadchlorowy
• Nadmanganiany
• Azotany
• Nadchlorany

Materiały łatwopalne

Łatwopalne substancje chemiczne stanowią zagrożenie pożarowe. Im niższa jest temperatura zapłonu (najniższa temperatura, w której paliwo ciekłe wydziela wystarczającą ilość pary, aby utworzyć z powietrzem mieszaninę zdolną do natychmiastowego zapłonu) substancji chemicznej, tym większe jest zagrożenie.

Butelki z łatwopalnymi chemikaliami nie mogą być trzymane otwarte bez korków. Nie wolno ich trzymać w pobliżu źródeł zapłonu.

Po użyciu nie wolno pozostawiać ich na stanowisku laboratoryjnym, lecz należy je przechowywać w szafach bezpieczeństwa.

Pożar w laboratorium może łatwo wymknąć się spod kontroli, jeśli dotyczy łatwopalnych rozpuszczalników.

Łatwopalne chemikalia nie mogą być przechowywane w zlewkach lub pojemnikach, ponieważ łatwo uwalniają opary. Uwolnione opary mogą tworzyć łatwopalną mieszaninę oparów i powietrza, która może się zapalić w obecności źródła zapłonu.

W miejscach pracy z rozpuszczalnikami i ich przechowywania należy zabronić używania otwartego ognia. W laboratoriach należy przechowywać tylko te rozpuszczalniki, które są niezbędne do natychmiastowego użycia.

Łatwopalne substancje chemiczne nie mogą być przechowywane razem z utleniaczami.

Butelki z łatwopalnymi chemikaliami lub otwarte pojemniki z łatwopalnymi chemikaliami nie mogą być przechowywane w domowych lodówkach. Uwalniające się opary mogą zostać zapalone przez urządzenie oświetleniowe lub termostat znajdujący się w środku. Do przechowywania łatwopalnych chemikaliów należy używać iskrobezpiecznych lodówek laboratoryjnych.

Destylacja rozpuszczalników może być przeprowadzana wyłącznie w dygestorium chemicznym.

Łatwopalne chemikalia nie mogą być podgrzewane palnikami Bunsena, należy używać do tego celu łaźni wodnej.

Przykłady łatwopalnych chemikaliów to

• Aceton
• Toluen
• Alkohol metylowy

Woda Reaktywne substancje

• Jeśli chemikalia reagujące z wodą wejdą w kontakt z wodą lub wilgocią, może dojść do gwałtownej reakcji.
• Należy je przechowywać z dala od miejsc mycia lub miejsc, w których mogą mieć kontakt z wodą.
• Niektóre chemikalia reagują z wodą wytwarzając ciepło i łatwopalne gazy.
• W pobliżu eksperymentów z udziałem metali alkalicznych należy utrzymywać ławkę w stanie suchym.
• Używana aparatura musi być wolna od wilgoci.

Przykłady to

• Sód
• Lit
• Potas

Pirofory

Pirofory to substancje chemiczne, które ulegają samozapłonowi w kontakcie z powietrzem.

Obchodzenie się z piroforami i ich używanie wymaga ognioodpornego fartucha laboratoryjnego, ognioodpornych rękawic, okularów ochronnych i osłony twarzy.

Eksperymenty z ich użyciem mogą być przeprowadzane wyłącznie w dygestorium. Dla dodatkowej ochrony można również stosować przenośne osłony.

Laboratoria, w których pracuje się z piroforycznymi substancjami chemicznymi, muszą być wyposażone w fontannę i prysznic do awaryjnego przemywania oczu oraz koce gaśnicze.

Przynajmniej dwie osoby muszą być obecne w laboratorium podczas pracy z piroforycznymi substancjami chemicznymi.

Rozpuszczalniki palne lub inne substancje palne nie mogą być przechowywane wewnątrz wyciągu podczas pracy z chemikaliami piroforycznymi.

Postępowanie z chemikaliami piroforycznymi musi zawsze odbywać się w atmosferze obojętnej.

Podczas obchodzenia się z nimi i ich przechowywania należy używać pojemników pomocniczych (tacek).

Przykłady

• butylolit
• Wodorek diizobutyloaluminiowy

Materiały toksyczne

Materiały toksyczne to substancje, które po przedostaniu się do organizmu mogą wyrządzić szkodę danej osobie.

Skutki działania toksycznych substancji chemicznych są dwojakiego rodzaju - ostre i przewlekłe.

Efekt ostry Efekty chorobowe pojawiają się podczas lub bezpośrednio po jednorazowym narażeniu na toksyczną substancję chemiczną. Skutki zdrowotne mogą być tymczasowe, takie jak podrażnienie skóry, choroba, lub mogą być trwałe: ślepota, blizny po oparzeniach kwasem, itp. Toksyczność ostra jest często widoczna w ciągu kilku minut lub godzin po nagłym, dużym narażeniu na działanie substancji chemicznej. Efekt przewlekły Efekty stają się widoczne po długim okresie ekspozycji.

Może to być od kilku tygodni do lat. Wynika to z wielokrotnego narażenia na toksyczną substancję chemiczną w wystarczających stężeniach po długim okresie czasu. Zapobieganie toksycznemu narażeniu

• Używaj minimalnych ilości wszędzie tam, gdzie jest to możliwe.
• Należy zapobiegać uwalnianiu się toksycznych oparów w miejscu pracy.
• Można to osiągnąć poprzez pracę z toksycznymi chemikaliami w dygestorium lub przy użyciu lokalnego systemu wentylacji wyciągowej.
• Indywidualnemu narażeniu można zapobiec stosując środki ochrony osobistej.